សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ចនិងសម្បទានដទៃទៀត

ប្រ​ជា​ពលរដ្ឋ​នៅ​ភូមិខ្វា ​ខណ្ឌ​ដង្កោ​ត​វ៉ា​ទាម​ទា​អោយ​អាជ្ញាធ​របញ្ឈប់
​ការឈុស​ឆាយ​ផ្ទះ​របស់​ពួក​គាត់។                ​រូប​ថត៖ គឹម ​សម្បត្តិ

​សម្ប​ទាន​ដី​សេដ្ឋ​កិច្ច ​គឺ​ជា​កិច្ច​សន្យា​មួយ​ធ្វើ​ឡើ​ងរ​វាង​រដ្ឋាភិ​បាល ​និង​តួ​អង្គ​មួយ​ផ្សេង​ទៀត ​ដែលផ្តល់ ​សិទ្ធិ​ជាក់​លាក់​ក្នុង​ត្រួ​ត​ត្រាតំ​បន់​ដី​មួ​យ​កន្លែង ​សម្រាប់​រ​យៈ​ពេល​មួយ​មា​ន​កំណត់ ​និង​សម្រាប់​ការ​ធ្វើ ស​កម្ម​ភាព​ជាក់​លាក់​នៅ​ក្នុងតំ​បន់​នោះ។ ​ទោះ​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ ​សម្ប​ទាន​ទាំង​នេះ ​ជា​ញឹក​ញាប់ ​ត្រូវ​បានផ្តល់​ឲ្យ​សម្រាប់​រ​យៈ​ពេល​វែង ​ហើយ​សម្ប​ទានិក​អាច​នឹង​ត្រូវ​បាន​គេផ្តល់​សិទ្ធិ​ដាច់​មុខ​ក្នុង​ការ ​ប្រើ​ប្រាស់​ដី​នោះ ​សម្ប​ទាន​មួយ​មិន​បានផ្តល់ ​សិទ្ធិ​កម្ម​សិទ្ធិ​ពេញ​លេញ​ឡើយ ​ហើយ​ដី​នោះ​នៅ ​តែ​ជាអច​លន​ទ្រព្យ​របស់រដ្ឋ​ជាដ​ដែល។ ​ជាពិ​សេស ​សម្ប​ទាន​ដី​សេដ្ឋ​កិច្ច​មួយ (ឬ ​ហៅ​ថា ELC) ​គឺ​ជា​ការ​ជួល​មួយ​ដែល​មាន​រ​យៈ​ពេល​វែង ​ដែល​អ​នុញ្ញាត​ឲ្យ​អត្ថគា​ហក ឬ​អ្នក​ទ​ទួល​ផល ​កាប់ឆ្ការ​ដី ​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍ​ដាំ​ដំ​ណាំកសិ​ឧស្សាហ​កម្ម។ ​រ​ហូត​មក​ទល់បច្ចុប្បន្ន​នេះ ELCs ​ត្រូវ​បាន​គេផ្តល់​ឲ្យ​ ​សម្រាប់ស​កម្ម​ភាព​ផ្សេងៗ ​រាប់​ទាំង ​ចំ​ការ​ដំ​ណាំ​ខ្នាត​ធំ ​ការចិញ្វឹម​សត្វ ​និង​កា​រ​សាង​សង់​រោង​ច​ក្រ ​ដើម្បី​កែ​ឆ្នៃ​ផ​លិត​ផ​លកសិ​កម្ម។ ​ក៏​មាន​ផង​ដែរ​នូវ​សម្ប​ទាន​ដែល​ត្រូវ​បានផ្តល់​សម្រាប់​គោល​បំណង ​រុក​រ​ក​រ៉ែ ​កំ​ពង់​ផែ ​និង​កា​រនេ​សាទ ​ហើយ​និង​សម្រាប់​ការ​ធ្វើ​ទេស​ច​រណ៍។ ​សម្ប​ទាន​ទាំង​នេះ​បន្តផ្តល់ ​ផល​ប៉ះ​ពាល់វិជ្ជ​មាន​ទៅលើ​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស ​និង​ជីវ​ភាព​រស់​នៅ​របស់​សហគ​មន៍​នៅតាម​ជន​បទ​ដែល​ពឹង ​អា​ស្រ័យលើ​ធន​ធាន​ដី ​និង​ព្រៃ​សម្រាប់​ការ​ចិញ្ចឹម​ជី​វិត​របស់​ខ្លួន។ ​កង្វល់​ច្រើន​ដែល​បាន​លើក​ឡើង ​ជា​ទូ​ទៅ ​មាន​ជា​អាទិ៍ ​ការទន្ទ្រាន​យក​ដីកសិ​កម្ម ​ដី​ស្មៅ​សម្រាប់​សត្វ​ស៊ី  ​និង​កា​រ​បាត់​បង់​មុខ​រ​បរ ​ចិញ្ចឹម​ជី​វិត ​ហើយ​និង​ការទន្ទ្រានតំ​បន់​ព្រៃ ​និង​កា​រ​បាត់​បង់​លទ្ធ​ភាព​ទ​ទួល​បាន​អ​នុ​ផល​ព្រៃ​ឈើ  ​ប៉ះ​ពាល់​ដល់តំ​បន់​ដែល​សំ​ខាន់​សម្រាប់​វប្ប​ធម៌ ​និង​ជំនឿ ​ការ​ផ្លាស់​ទី​លំ​នៅ ​ហើយ​ការ​ធ្វើ​ឲ្យ​អន្ត​រាយ ​ដល់​ប​រិស្ថាន។ ​តាំង​តែ​ពី​ឆ្នាំ១៩៩៦​មក តំ​ណាងពិ​សេស​ជា​បន្ត​បន្ទាប់ ​របស់​អគ្គ​លេខាធិ​ការ ​ទ​ទួល​បន្ទុកស្ថាន​ភាព​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស​នៅ​កម្ពុ​ជា ​តែង​តែ​សំ​ដែង​ក្តី​កង្វល់អំ​ពី​ផល​ប៉ះ​ពាល់​របស់​សម្ប​ទាន​ដី​សេដ្ឋ​កិច្ច​ម​កលើ​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស ​និង​ជីវ​ភាព​រស់​នៅ​របស់​សហគ​មន៍​ជន​បទ។
 

​ការិ​យាល័យ OHCHR ​បាន​រួម​ចំ​ណែក​យ៉ាង​ធំ​ធេង ​ដល់​កា​រ​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ ​និង​កា​រ​ត​ស៊ូ​ម​តិ អំ​ពី​ការផ្តល់ ​និង​ការគ្រប់គ្រង​សម្ប​ទាន​ដី​សេដ្ឋ​កិច្ច ​និង​សម្ប​ទាន​ដី​ផ្សេងៗ​ទៀត (​រាប់​ទាំង​សម្ប​ទាន​សម្រាប់​គម្រោងកសិ​ឧស្សាហ​កម្ម ​ការ​រុក​រ​ក​រ៉ែ ​ទំ​នប់​វ៉ា​រី​អគ្គីស​នី ​និង​ហេដ្ឋា​រចនា​សម្ព័ន្ធ​ខ្នាត​ធំ​ផ្សេងៗ​ទៀត) ​និង​ផល​ប៉ះ​ពាល់លើ​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស​របស់​សម្ប​ទាន​ទាំង​នេះ ​ជាពិ​សេស ​នៅ​ក្នុងតំ​បន់​ការ​ពារ​ច្រើន​ដែល​បាន​ទ​ទួល​ស្គាល់។ ​ដោយ​ពិ​និត្យ​ឃើញ​ភាពអ​វត្ត​មាននៃ​ទិន្ន​ន័យ​ផ្លូវ​ការ​ពេញ​លេញ ​ដែល​ដាក់​ឲ្យ​ប្រើ​ដោ​យក្រ​សួងកសិ​កម្ម ​រុក្ខាប្រ​ម៉ាញ់ ​និងនេ​សាទ ​និងស្ថាប័ន​នី​តិ​បុគ្គល​ផ្សេងៗ​ទៀត​របស់​រដ្ឋាភិ​បាល ​ទើប​ការិ​យាល័យ OHCHR ​បាន​ជម្រុញ​ឲ្យ​បង្កើត​ឲ្យ​មា​ន​កិច្ចពិ​គ្រោះ​យោបល់​ជា​ទៀង​ទាត់​ជា​មួយ​អង្គ​ការ​សង្គម​ស៊ី​វិល ​និង​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ជា​ច្រើន ​ហើយ​បាន​ចូល​រួម​ចំ​ណែក​ក្នុង​កិច្ច​ប្រ​ជុំ​ជា​មួយ​ដៃ​គូ​អភិវឌ្ឍ​ជា​ច្រើន ​ចូល​រួម​ចំ​ណែក​ក្នុង​ការ​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ឲ្យ​មាន​ការ​ទ​ទួល​បាន​ភាពប្រ​សើរ​ឡើង​នូវ​កា​រប្រ​មូល​ទិន្ន​ន័យ ​និង​ព័ត៌​មាន។ ​ការិ​យាល័យ OHCHR ​បាន​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ឲ្យ​មា​ន​កិច្ចស​ហប្រ​តិ​បត្តិ​កា​រលើ​បញ្ហា​ត​ស៊ូ​ម​តិ​ទាក់​ទង​នឹងយុទ្ធ​នា​ការ​ការផ្តល់​ប័ណ្ណ​កម្ម​សិទ្ធិ​ដីធ្លី​នៅថ្នាក់​ជា​តិ(​ការ​អ​នុ​វត្ត​បទបញ្ជា០០១) ​និងលើ ​សម្ប​ទាន​ដី​ទូ​ទៅ​ផង​ដែរ។ ​ការិ​យាល័យ OHCHR ​បានផ្តល់​ការឧ​បត្ថម្ភ​គាំ​ទ្រ​ផ្នែក​ហិរញ្ញ​វត្ថុ​ដល់​ប្រ​ភព​ទិន្ន​ន័យ​បើក​ចំហរ​មួយ ​មិន​មែន​ជា​របស់​រដ្ឋាភិ​បាល ​ដែល​អាច​យក​មក​ប្រើ​ប្រាស់​បាន​ក្នុង​ទី​កន្លែង​ព័ត៌​មាន​តែ​មួយ  ស្តី​ពី ​សម្ប​ទាន​ដីតាម​ខេត្ត ​និង​តា​ម​ក្រុម​ហ៊ុន​នី​មួយៗ ​និងបញ្ចូល​សេ​ច​ក្តី​សង្ខេប​បញ្ហា​ទាំង​នេះ​ទៅ​តាម​វិស័យ។ ស្រ​ប​តាមអណត្តិ​កា​រ​ងារ​របស់​ខ្លួន ​ការិ​យាល័យ OHCHR ​បាន​ជួយ​គាំ​ទ្រ​ដល់​កា​រ​ងារ​របស់​អ្ន​ក​រាយ​កា​រណ៍ពិ​សេស ស្តី​ពីស្ថាន​ភាព​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស​នៅ​កម្ពុ​ជា ស្តី​ពី​សម្ប​ទាន​ដី ​ហើយ​បាន​និង​កំ​ពុង​តាម​ដាន​អ​នុ​សាសន៍​របស់​អ្ន​ក​រាយ​កា​រណ៍ពិ​សេស ​ទាក់​ទង​នឹង​រឿង​នោះ។

​ដើម្បី​អាន​រ​បាយ​កា​រណ៍ស្តី​ពី​សម្ប​ទាន​ដី​សេដ្ឋ​កិច្ច ​និង​សម្ប​ទាន​ដី​ដ​ទៃ​ផ្សេង​ទៀត​ដែល​អ្ន​ក​រាយ​កា​រណ៍ពិ​សេស​បានស​រ​សេរ​ទាក់​ទង​នឹងប្រ​ទេស​កម្ពុ​ជា​មាន​ដូច​ខាង​ក្រោម​នេះ៖

​កា​រ​សិក្សា​វាយ​តម្លៃ​លើ​ផល​ប៉ះ​ពាល់​នៃ​សម្ប​ទាន​ដី​សង្គ​ម​កិច្ច​មក​លើ​ជីវ​ភាព​រស់​នៅ​របស់ប្រ​ជា​ពល​រដ្ឋ​នៅ​តាម​ទី​ជន​បទ ​ក្នុង​ប្រ​ទេស​កម្ពុ​ជា

A human rights analysis of economic and other land concessions in Cambodia, 2012

Economic land concessions in Cambodia - a human rights perspective, 2007

Land concessions for economic purposes in Cambodia - a human rights perspective, 2004 

​សូម​មើលព្រឹត្តិ​ប​ត្រ​ព័ត៌​មាន​របស់​យើងអំ​ពី​សម្ប​ទាន​ដី​សង្គ​ម​កិច្ច​នៅ​ប្រ​ទេស​កម្ពុ​ជា