លើកស្ទួយកេរដំណែលរបស់ ECCC

​ដោយប្រ​កាន់ខ្ជាប់​តាម​សេ​ច​ក្តី​ប្រាថ្នា​របស់​ខ្លួន ​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​អ​តិ​ប​រិមាណ​កម្ម​នូ​វ​កេរដំ​ណែល​នៃ​តុលា​ការកូ​ន​កាត់   ​ការិយាល័យ OHCHR ប្រ​ចាំ​កម្ពុ​ជា ​បា​នប្តេជ្ញា​ជួយ​ដល់ ​សាលា​ក្តីវិ​សាមញ្ញ​នៅ​ក្នុង​តុលា​កា​រ​កម្ពុ​ជា (ECCC) ​នៅ​ក្នុង​កិច្ច​ខិត​ខំប្រឹង​ប្រែង​របស់​ខ្លួន​ដើម្បី​លើក​ស្ទួយ​នី​តិរដ្ឋ។


​តើ​អ្វី​ជា ECCC?

​អង្គ​កា​រស​ហប្រ​ជា​ជា​តិ ​និង​រាជ​រដ្ឋាភិ​បាល​នៃ​ព្រះរា​ជា​ណា​ចក្រ​កម្ពុ​ជា ​បាន​រួម​គ្នា​បង្កើត​សាលា​ក្តី​ដើម្បីជំ​នុំ​ជម្រះ ពួ​ក​មេដឹ​ក​នាំ​ជាន់​ខ្ពស់​នានា ​និង​ជន​គ្រប់​រូប​ដែល​ទ​ទួល​ខុស​ត្រូវ​ខ្ពស់​បំ​ផុត ​ចំ​ពោះ​អំ​ពើឃោឃៅ​ដែល​បា​ន​ប្រព្រឹត្ត ​នៅ​កម្ពុ​ជា​ក្នុង​កំឡុង​របប​កម្ពុ​ជាប្រ​ជាធិ​បតេយ្យ (១៧ ​មេសា ១៩៧៥ - ៦ ​ម​ករា ១៩៧៩)។

អគា​រ​តុលា​ការ​សម្រាប់ ECCC

​តុលា​ការ​នេះ ​ដែល​ហៅ​កាត់​ថា ECCC ​បានច្រ​បាច់បញ្ចូល ​ចៅក្រម ​និង​មេធា​វី (​ទាំង​ជា​តិ ​និង​អន្តរ​ជា​តិ) ​ហើយ​បាន​ធ្វើ ប្រ​តិ​បត្តិ​ការ​យ៉ាង​ពេញ​លេញ ​នៅ​កម្ពុ​ជា ​ចាប់​តាំង​ពី​ខែ​កក្ក​ដា ​ឆ្នាំ២០០៧។ ECCC ​ជា​សាលា​ក្តី​មួយ​ក្នុង​ចំណោម ​សាលា​ក្តីកូ​ន​កាត់​ប្រាំ​មួយ ​ដែល​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​រួម​គ្នា​ដោយ​រដ្ឋាភិ​បា​លប្រ​ទេសសា​មី​នានា ​និង​អង្គ​ការ ស​ហប្រ​ជា​ជា​តិ ​ដើម្បីជំ​នុំ​ជម្រះ​ឧក្រិដ្ឋ​ជន​ជាប់​ចោទ​ពី​អំ​ពើឃោឃៅទ្រង់ទ្រាយ​ធំ​នានា។ ​សាលា​ក្តី​ទាំង​នេះ ​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​នៅ ​ទីម័រ​ខាង​កើត កូ​សូ​វ៉ូ ​បូ​ស្ន៊ី ​សៀ​រ៉ាឡេ​អូន ​និង​នៅ​ទី​ក្រុងឡាអេ ​សម្រាប់ឡេ​បាណន់ ​បន្ថែម​ទៅ​លើ​សាលា​ក្តីពិ​សេស​អន្តរ​ជា​តិ​ពេញ​លេញ​ចំ​នួន​ពីរ ​ដែល​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​សម្រាប់​អតីតយូហ្គោស្លា​វី ​និ​ងរ​វ៉ាន់​ដា។ ​សាលា​ក្តីខ្មែ​រក្រហម ​គឺ​ជា​តុលា​ការ​ទី​មួយ ​ដែល​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​នៅ​ក្នុង​សមា​គមប្រ​ជា​ជា​តិ អា​ស៊ីអាគ្នេហ៍ (ASEAN) ​សម្រាប់​គោល​បំណង​នេះ ​និង ​បង្ហាញ​នូវ​ការប្តេជ្ញា​ដ៏​ទូលំ​ទូលាយ​របស់​រាជ​រដ្ឋាភិ​បាល ​កម្ពុ​ជា​ចំ​ពោះ​យុត្តិ​ធម៌​អន្តរ​ជា​តិ ​ដោ​យសា​រ​កម្ពុ​ជា​គឺ​ជាប្រ​ទេស​តែ​មួយ​គត់​នៅ​ក្នុង ASEAN ​ដែល​បានផ្តល់សច្ចាប័ន ​ចំ​ពោះ​លក្ខន្តិ​កៈ​ទី​ក្រុ​ង​រ៉ូមស្តី​ពី​តុលា​ការព្រ​ហ្ម​ទណ្ឌ​អន្តរ​ជា​តិ


​តើ ECCC ​អាច​លើក​ស្ទួយ​នី​តិ​រដ្ឋ​នៅ​កម្ពុ​ជា​ដោយ​រ​បៀប​ណា?

​ទោះ​បី​ជា​គោល​ដៅ​បឋម​របស់ ECCC ​គឺ​ដើម្បីផ្តល់​ដល់ប្រ​ជា​ជន​កម្ពុ​ជា​នូវ​វិធាន​កា​រ​យុត្តិ​ធម៌​សម្រាប់​ក្តី​ឈឺ​ចាប់ ​ដែល​ទ​ទួល​រង​នៅ​កំឡុង​របបខ្មែ​រក្រហ​ម​ក្តី ​ក៏​គោល​ដៅ​លំ​ដាប់​ទី​ពីរ ​និង​សំ​ខាន់ប្រ​ហែល​គ្នា​ដែរ​នោះ ​គឺ​ដើម្បី​ឲ្យ ​តុលា​ការ​នេះ ដើ​រ​តួនា​ទី​ជា​គំ​រូ​សម្រាប់​តុលា​ការ​ជា​តិ​របស់​កម្ពុ​ជា។ ECCC ​អាចដើ​រ​តួនា​ទី​ជា​គំ​រូ​សម្រាប់ ​តុលា​ការ​ជា​តិ​របស់​កម្ពុ​ជា​បាន ​ទាំង​តាម​រ​យៈ​ការ​បង្កើត​នូវ “​កិច្ច​ខិត​ខំប្រឹង​ប្រែង​បង្ហាញ” ​ដោយ​ធ្វើ​ការ​បង្ហាញ​នូវ ឯ​ក​រាជ្យ​ភាព ​និង​អ​នា​គ​តិ​នៃ​នី​តិ​វិ​ធី ​និង​ភាព​គួរ​ឲ្យ​ទុក​ចិត្ត​បាន​នៃ​ដំណើរ​ការ​របស់​តុលា​ការ​នេះ ​ក៏​ដូច​ជា ​ដោយ​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ការ​ចូល​រួម​យ៉ាងស​កម្ម​នៅ​ក្នុង​កម្ម​វិ​ធី​ដែល​ធានា​ដល់​ការផ្ទេរ​ចំ​ណេះ​ដឹង ​ជំនាញ ​និង​ទម្លាប់ ​អ​នុ​វត្ត​យ៉ាង​មា​នប្រ​សិទ្ធិ​ភាព​នានា ​ពី ECCC ​ទៅ​ដល់​វិស័យ​យុត្តិ​ធម៌​ជា​តិ។ ​និ​យាយ​ឲ្យ​ទូ​លំ​ទូលាយ​ទៅ ​កិច្ច​ការ​នេះ​ត្រូវ​បាន​គេ​ស្គាល់​ថា​ជា “​កេរដំ​ណែល” ​ផ្នែក​ច្បាប់ ​និង​តុលា​ការ​នៃ​សាលា​ក្តីកូ​ន​កាត់។


​តើ​អ្វី​ជា “​កេរដំ​ណែល” ?

“​កេរដំ​ណែល” ​មិន​មែន​តែង​តែ​ជា​ទស្សនា​ទាន​ដែ​ល​ងា​យ​ស្រួល​យល់​នោះ​ទេ។​ ​សម្រាប់​ម​នុស្ស​ជា​ច្រើន​ ​គេ​យល់​ថា ​ទស្សនា​ទាន​នៃ “កេ​រ​តំ​ណែល” ​មានន័​យ​ស្មើ​នឹង​គោល​ដៅ​យុត្តិ​ធម៌​ខាង​សង្គម​វិទ្យា ឬ​ទស្សន​វិទ្យា​ដ៏​ទូ​លំ​ទូលាយ ​ចំ​ពោះ​អំ​ពើឃោឃៅទ្រង់ទ្រាយ​ធំ ​ជា​ជាង​សំ​ដៅ​ទៅ​រក​វិធាន​ការ ​ជាក់​លាក់​នានា​ដែល​មា​នប្រ​សិទ្ធ​ភាព​ជាវិជ្ជ​មាន​ដល់​កំ​ណែ​ទម្រង់​វិស័យ​យុត្តិ​ធម៌។ ​ការិ​យាល័យ OHCHR ​បាន​ខិត​ខំប្រឹង​ប្រែង​សម្រាយ​ទស្សនា​ទាន​នេះ ​ដោយ​អ​នុម័ត​យ​កនិយ​ម​ន័យ​ដ៏​សាមញ្ញ​មួយ។ ​និ​យាយ​ឲ្យ​ទូ​លំ​ទូ​លាយ​ទៅ “​កេរដំ​ណែល” ​សំ​ដៅ​ទៅ​លើ “​សា​លា​ក្តីកូ​ន​កាត់” ​ដែល​មាន​បន្សល់​នូវ ប្រ​សិទ្ធ​ភាព​អ​នុ​វត្ត​ចំ​ពោះ​ការ​ជំ​រុញ​ឲ្យ​មាន​នី​តិ​រដ្ឋ​នៅ​ក្នុង​សង្គម​មួយ។ល។ ​គោល​ដៅ​នេះ​នឹង​បន្ត​ដំណើរ​ទៅ​មុខ​ទោះ​បី​ជា​បន្ទាប់​ពី​កា​រ​ងារ​របស់​តុ​លា​ការ​នេះ​បាន​ចប់​សព្វ​គ្រប់​ក៏​ដោយ។ ​កម្ម​វិ​ធី​កេរដំ​ណែ​ល​នានា​អា​ចក្តោប​ទាំងទិដ្ឋ​ភាព​អប់​រំ (ឧ. ​រៀប​ចំ​វគ្គបណ្តុះបណ្តាល​ ​និង​បង្កើត​កំណត់​ត្រា​គោល​កា​រណ៍​ណែ​នាំ​នានា) ​ក៏​ដូច​ជាទិដ្ឋ​ភាព​នានា​ដែល​មា​នប្រ​សិទ្ធ​ភាព​ដោយ​ផ្ទាល់ ​ទៅ​លើ​ច្បាប់​ក្នុង​ពេល​អ​នុ​វត្តន៍ (ឧ. ​រឿង​ក្តី​នានា​នៅ​ក្នុង​ប្រ​ព័ន្ធ​តុ​លាកា​ជា​តិ ​ដែល​ប្រើ​ប្រាស់យុត្តិ​សាស្ត្រ ឬ​ការ​អ​នុ​វត្ត​របស់ ECCC)។ ​សម្រាប់​ការ​សង្ខេប​ជា​ភាសា​ខ្មែរ​នៃ​លិ​ខិតុ​ប​ក​រណ៍​គោល​ន​យោ​បាយ ​របស់​ការិ​យាល័យ OHCHR ស្តី​ពី​កេរដំ​ណែល​នៃ​តុ​លា​កា​រកូ​ន​កាត់ ​សូម​ចុច​ទី​នេះ។

​តើ​ការិ​យាល័យ OHCHR ​កំ​ពុង​ធ្វើ​អ្វី​ដើម្បី​ជួយ​ធានា​ថា​ ECCC ​នឹង​បន្សល់​ទុក​នូ​វ​កេរដំ​ណែល​ជាវិជ្ជ​មាន ​នៅ​កម្ពុ​ជា?

​ចៅក្រ​ម​នៃ​អង្គបុ​រេជំ​នុំ​ជម្រះ​នៅ​ពេល​បើកស​វនា​ការ
(​សហ​ព្រះ ​រាជ​អាជ្ញា​នៅ​ខាង​ឆ្វេង)

​ការិ​យាល័យ OHCHR ប្រ​ចាំ​កម្ពុ​ជា ​កំ​ពុង​ធ្វើ​ការ​ជា​មួយ​មេធា​វី ​ព្រះ​រាជ​អាជ្ញា ​និង​ចៅ​ក្រ​ម​នានា ​នៅ ECCC ​ក៏​ដូច​ជា​តួ​អង្គ​ក្នុង​ស្រុក​សំ​ខាន់ៗ ​ដើម្បី​អ​នុ​វត្តន៍​កម្ម​វិ​ធី​កេរដំ​ណែ​ល​នានា ​ដែល​ផ្តោត​ទៅ​លើ​កម្ម​វត្ថុ​បី​ដូច​ខាង​ក្រោម៖
១. ​បង្កើ​ន​ព័ត៌​មានសា​ធា​រ​ណៈ ​និង​កា​រ​យល់​ដឹងអំ​ពីស​កម្ម​ភាព​កេរដំ​ណែ​ល​នានា ​នៅ ECCC ​និង​សា​លា​ក្តីកូ​ន​កាត់​ផ្សេងៗ​ទៀត
២. ​សម្រប​សម្រួល​ដល់​កិច្ច​សន្ទនា ​កិច្ច​ពិ​ភាក្សា ​និង​ការ​ជ​ជែក​ដេញ​ដោរ​ជា​បន្តអំ​ពី ECCC ​នៅ​ក្នុង​វិស័យ​ច្បាប់ ​និង​តុ​លា​កា​រ​កម្ពុ​ជា
៣. ​សម្រប​សម្រួល​ដល់​ការ​ដាក់​ឲ្យ​ប្រើ​ប្រាសស់​នូវ​លិខិ​តុ​ប​រណ៍ ​និង​កម្ម​វិ​ធី​សិក្សា​នានា ​ដែល​ធានា​ដល់​ការផ្សព្វ​ផ្សា​យ​កាន់​តែប្រ​សើរ​ឡើង​នូ​វយុត្តិសា​ស្រ្ត ​និង​ការ​អ​នុ​វត្ត​របស់ ECCC ​ទៅ​ដល់​អ្ន​កប្រ​កបវិជ្ជា​ជី​វៈ ​និងនិសិ្សត​ច្បាប់​ដើម្បី​ធានា​ថា​តុ​លា​ការ​នេះ​នឹងប​ ន្សល់​ទុ​កប្រ​សិទ្ធ​ភាព​អ​នុ​វត្ត​ជានិ​រន្ត​ដល់​វិស័យ​ច្បាប់ថ្នាក់​ជា​តិ។
​ការិ​យាល័យ OHCHR ​ប្រ​ចាំ​កម្ពុ​ជា ​បាន​ផ​លិត​នូវ​កំណត់​ទស្សនា​ទានស្តី​ពី​កេរដំ​ណែល ​ដែល​គូ​សបញ្ជាក់អំ​ពី​គោល​គំ​និត​នៃ​បរិ​បទ​នេះ​ឲ្យ​កាន់​តែ​លម្អិត​ថែម​ទៀត។ ​កំណត់​ទស្ស​នៈ​ទាន​ជា​ភាសា​អង់គ្លេស - ​ភាសា​ខ្មែរ
​លើស​ពី​នេះ​ទៀត ​ការិ​យាល័យ OHCHR ​បាន​បង្កើត​នូវ​តា​រាងស​កម្ម​ភាព​កេរដំ​ណែល ​ដោយ​រាយ​នាមគ្រប់ស​កម្ម​ភាព​ថ្មីៗ ​ដែល​ត្រូវ​បាន​អ​នុ​វត្ត​ដើម្បី​ធ្វើ​ឲ្យប្រ​សើរ​ឡើង​នូ​វ​កេរដំ​ណែល ​របស់ ECCC។
​តា​រាងស​កម្ម​ភា​ពកេ​ដំណេល​ជា​ភាសា​អង់គ្លេស - ​ភា​សា​ខ្មែរ

​តើ​មាន​បញ្ហា​ប្រ​ឈម​អ្វី​ខ្លះ​ក្នុង​ការ​ធានា​ឲ្យ​មាន​នូ​វ​កេរដំ​ណែល​ជាវិជ្ជ​មាន​មួយ?

ECCC ​បន្ត​ជួប​បញ្ហា​ប្រឈ​ម​នានា​នៅ​ក្នុង​ការ​ធានា​ឲ្យ​មាន​នូ​វ​កេរដំ​ណែល​ជាវិជ្ជ​មាន​មួយ។ ​តុ​លា​ការ​នេះ​ស្ថិត​ក្រោម​សម្ពាធ ​ក្នុង​កា​រស្វែង​រក​យុត្តិ​ធម៌​ឲ្យ​បាន​ឆាប់​រហ័ស​បំ​ផុត ព្រម​ទាំង ​ប្រ​ឈម​មុខ​ផង​ដែរ​ទាំង​ខាង​ហិរញ្ញ​វត្ថុ ​និង​ភាព​អាច​ទុក​ចិត្ត​បាន​របស់​ខ្លួន។ ​យ៉ាង​ណាម៉ិញ ​តុ​លា​ការ​នេះ​បាន​សម្រេច​នូវជោ​គ​ជ័យ​គួរ​ឲ្យ​កត់​សម្គាល់។ ​ដោយ​បន្តផ្តល់​ដល់​កម្ពុ​ជា​នូវ​តុ​លា​ការ​មួយ​ដែល​បើក​ចំហ​ចំ​ពោះ​ការ​ពិ​និត្យ​ពិច័យ​ពី​សំ​ណាក់​អ្នក​យក​សារ​ព័ត៌​មាន ​និង​សង្គម​ស៊ីវិ​ល​នានា ​ដោយ​បើកស​វនា​ការ​ដែល​អ​នុ​លោម​តាម​បទ​ដ្ឋានជំ​នុំ​ជម្រះ​យុត្តិ​ធម៌​អន្តរ​ជា​តិ ​ដោយ​បង្កើន​កម្រិត​នៃ​ការ​ការ​ពារ​ដ៏​រឹង​មាំ ​និង​គួរ​ឲ្យ​ទុក​ចិត្ត​បាន ​សម្រាប់គ្រប់​ជន​ជាប់​ចោទ​ទាំង​អស់ ​និង​ ​ដោយ​បង្កើត​នូវ​វិ​ធាន​ការ​នៃ​ការ​ចូល​រួម​របស់​ជន​រង​គ្រោះ​នៅ​ក្នុង​ដំណើរ​កា​រ​នី​តិ​វិ​ធី​របស់​តុ​លា​ការ​នេះ ​តុ​លា​ការ​នេះ​បាន​បោះ​ជំ​ហាន​សំ​ខាន់ៗ​នានា​នៅ​ក្នុង​ការ​លើក​កម្ពស់​ក្តី​រំ​ពឹង​ទុក​នៃ​ការគ្រប់គ្រង​វិស័យ​យុត្តិ​ធម៌​នៅ​កម្ពុ​ជា ព្រម​ទាំង​លើក​ស្ទួយ​តម្លា​ភាព​និង​គណ​នី​ភាព​កាន់​តែប្រ​សើរ​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ដំណើរ​កា​រ​យុត្តិ​ធម៌។ ​ជាង​នេះ​ទៀត ​បុគ្គ​លិក​តុ​លា​ការ​មាន​កា​រប្តេជ្ញា​ចិត្ត​ខ្ពស់​ទាំង​ក្នុង​ការផ្តល់​យុត្តិ​ធម៌​ដល់​ប្រ​ជា​ជន​កម្ពុ​ជា ​និង​ទាំង​ធានា​ថា ​ជំនាញ ​ការ​អ​នុ​វត្ត ​និង​ចំ​ណេះ​ដឹង​ជាវិជ្ជ​មាន​នានា​ពី ECCC ​ត្រូវ​បានផ្ទេរ​ទៅ​ដល់​វិស័យ​យុត្តិ​ធម៌​ក្នុង​ស្រុក ​តាម​រ​យៈ​កា​របណ្តុះបណ្តាល ​វគ្គ​សិក្ខា​សា​លា ​និង​កិច្ច​ពិ​ភាក្សា​តុមូ​ល​នា​នា​ដែល​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​សម្រាប់​គោល​បំណង​នេះ។ ​នៅ​ទី​បំ​ផុត ​គឺ​ពួក​គេ​ដែល​ជា​កេរ​ដំ​ណែល​សំ​ខាន់​បំ​ផុត​សម្រាប់​កម្ពុ​ជា ​តាម​រ​យៈ​ជំ​នាញ ​និង​ការ​អ​នុ​វត្ត​នា​នា ​ដែល​ពួក​គេ​យក​ត្រ​ឡប់​ទៅ​វិស័យ​យុត្តិ​ធម៌​ជា​តិ​វិញ។

​ដើម្បីស្វែង​យល់​បន្ថែមអំ​ពី​កេរ​ដំ​ណែល​នៃ​សា​លា​ក្តី​អន្តរ​ជា​តិ ​ផ្សេងៗ​ទៀត​សូម​មើល៖

International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia
International Criminal Tribunal for Rwanda
Special Court for Sierra Leone