តើនរណាជាអ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅប្រទេសកម្ពុជា?

 

​សាស្ត្រា​ចារ្យ ​វី​ធីត ​ម៉ាន់​ត្រាផន ​អ្ន​ក​រាយ​កា​រណ៍ពិ​សេសស្តី​ពីស្ថាន​ភាព​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស​នៅ​កម្ពុ​ជា

​អ្ន​ក​រាយ​កា​រណ៍ពិ​សេស​គឺ​ជា​អ្នក​ជំនាញ​ការឯ​ក​រាជ ​ដែល​តែង​តាំង​ដោ​យ​ក្រុមប្រឹក្សា​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស​អង្គ​កា​រ​សហ ប្រ​ជា​ជា​តិ ​ដើម្បី​តាម​ដាន ​និ​ង​រាយ​កា​រណ៍ស្តី​ពីស្ថាន​ភាព​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស​នៅ​កម្ពុ​ជា។ ​លោក​សាស្ត្រា​ចារ្យ ​ពុំ​មែន​ជា​បុគ្គ​លិក​អង្គ​កា​រស​ហប្រ​ជា​ជា​តិ ​លោក​ស្រី​ពុំ​ទ​ទួល​ប្រាក់​បៀវត្សរ៍​ពី​អង្គ​កា​រ​សហ​ប្រ​ជា​ជា​តិ ​ហើយ​លោក​ក៏​ពុំ​ធ្វើ​ការ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិ​បាល ឬ​ក្រុម​ណា​មួយ​ដែរ។ ភា​រ​កិច្ច​របស់​លោក​គឺ​ធ្វើ​ការ​វាយតំ​លៃ​លើស្ថាន​ភាព​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស ​រាយ​កា​រណ៍​ជា​សា​ធា​រ​ណៈអំ​ពីស្ថាន​ភាព​នោះ ​ហើយ​ធ្វើ​ការ​ជា​មួយ​រដ្ឋាភិ​បាល ​សង្គម​ស៊ី​វិល ​និង​អ្នក​ផ្សេង​ទៀត ​ដើម្បី​ជំ​រុញ​កិច្ចស​ហប្រ​តិ​បត្តិ​ការ​អន្តរ​ជា​តិ ​នៅ​ក្នុងវិស័​យ​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស​នេះ។ ​អ្ន​ក​រាយ​កា​រណ៍ពិ​សេស​ធ្វើ​ទស្ស​នៈ​កិច្ច ឬ​បេ​សក​កម្ម​ជា​ទៀង​ទាត់ ​ទៅ​កាន់​ប្រ​ទេស​កម្ពុ​ជា ​និ​ង​រាយ​កា​រណ៍​ជា​ប្រ​ចាំ​ឆ្នាំ​ដល់​ក្រុម​ប្រឹក្សា​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស។ ​ការិ​យាល័យ OHCHR ផ្តល់​ជំនួយ​ខាង​បរិក្ខារ ​និងបច្ចេក​ទេស​ដល់​លោក។ ​អ្ន​ក​រាយ​កា​រណ៍ពិ​សេស បច្ចុប្បន្ន​គឺ ​សាស្ត្រា​ចារ្យ ​វី​ធីត ​ម៉ាន់​ត្រាផន (​ជន​ជា​តិ​ថៃ) ​លោក​ត្រូវ​បាន​តែង​តាំង​នៅ​ខែ​មីនា ​ឆ្នាំ២០២១។

អាណត្តិ​នៃ​អ្ន​ក​រាយ​កា​រណ៍ពិ​សេស

អាណត្តិ​នៃ​អ្ន​ក​រាយ​កា​រណ៍ពិ​សេស ​កើត​ចេញ​មក​ពី​កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិ​ភាព ​ទី​ក្រុង​ប៉ា​រីស (​មា​ត្រា១៧ ​នៃ​ការព្រមព្រៀងស្តី​ពី​ការ​សម្រុះ​សម្រួល​ខាង​ន​យោ​បាយ​ដ៏​ទូ​លំ​ទូ​លាយ​នៃ​ជម្លោះ​កម្ពុ​ជា ​និង ​មា​ត្រា៣ ​នៃ​ការ ព្រមព្រៀង ​ទាក់​ទិន​នឹង​អធិប្បតេយ្យ​ភាព ឯ​ក​រាជ្យ​ភាព ​បូ​រ​ណៈ​ភាព​ទឹក​ដី ​និង ​ភាព​មិន​អា​ច​រំ​លោភ​បំ​ពាន​បាន អព្យា​ក្រឹត​ភាព ​និង​កា​រ​បង្រួប​បង្រួម​ជា​តិ​នៃ​ប្រ​ទេស​កម្ពុ​ជា)។
​ឋា​នៈ​នៃ​អ្ន​ក​រាយ​កា​រណ៍ពិ​សេស​ជា​អ្នក​ជំនាញ​ការឯ​ក​រា​ជម្នាក់ ​ធ្វើ​ឲ្យ​លោក​ផ្សេង​គ្នា​ពី​ការិ​យាល័យ OHCHR ​ប្រ​ចាំ​កម្ពុ​ជា ​ដែល​ត្រូវ​បានគ្រប់គ្រង​ដោយឧត្តម​ស្នង​ការ​ទ​ទួល​បន្ទុក​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស ​ហើយ​ជា​ផ្នែក​ផ្លូវ​ការ​មួយ​របស់​លេខាធិ​កា​រ​ដ្ឋាន​អង្គ​កា​រ​សហ​ប្រ​ជា​ជា​តិ។ ​ទោះ​ជា​ដូច្នោះ​ក៏​ដោយ ​ក៏ស្ថាប័ន​ទាំង​ពីរ​នេះ ​មាន​អាណត្តិបំ​ពេញ​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក ​ហើយ​ធ្វើ​ការ​យ៉ាង​ជិតស្និត​ជា​មួយ​គ្នា។ ​ការិ​យាល័យ OHCHR ផ្តល់​សេ​វា​ខាង​លេខាធិ​កា​រ​ដ្ឋាន​នានា​ដល់​អ្ន​ក​រាយ​កា​រណ៍ពិ​សេស ​កំឡុង​នៃ​បេ​សក​កម្ម​របស់​លោក​មក​កាន់​ប្រ​ទេស​កម្ពុ​ជា ​ដូច​គ្នា​នឹង​បេ​សក​កម្ម​ទាំង​អស់​ដែល​ការិ​យាល័យ​នេះបំ​ពេញ​ឲ្យ​នី​តិ​វិ​ធីពិ​សេស​នា​នា​នៃ​ក្រុម​ប្រឹក្សា​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស​ផង​ដែរ។

តំ​ណាងពិ​សេស​នៃ​អគ្គ​លេខាធិ​ការ

​មុន​ឆ្នាំ២០០៨ ​អាណត្តិ​ប្រ​ចាំ​ប្រ​ទេស​កម្ពុ​ជា​ត្រូវ​បា​ន​កាន់​ដោយ​អ្ន​កតំ​ណាងពិ​សេស​នៃ​អគ្គ​លេខាធិ​ការ​ទ​ទួល​បន្ទុក​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស​ប្រ​ចាំ​កម្ពុ​ជា(SRSG)។ ​អ្នក​កាន់​អាណត្តិ​នេះ​ត្រូវ​បាន​តែង​តាំង​ដោយ​អគ្គ​លេខាធិ​ការ​នៃ​អង្គ​កា​រ​សហ​ប្រ​ជា​ជា​តិ ​ទោះ​បី​ជា​លោក​នៅ​តែ​រាយ​កា​រណ៍​ទៅ​ក្រុម​ប្រឹក្សា​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស​ក៏​ដោយ។ ​ពី​មុន​គាត់​ក៏​រាយ​កា​រណ៍​ជូន
​ម​ហាសន្និ​បាត ​និង​គ​ណៈ​កម្ម​កា​រស្តី​ពី​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស​ផង​ដែរ។ ​ឈ្មោះ​គ​ណៈ​កម្ម​ការ​នេះ​ត្រូវ​បាន​ផ្លាស់ប្តូរ​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ២០០៨ ​ដើម្បី​ឲ្យ​អ​នុ​លោម​តាម​បទ​ដ្ឋាន​នី​យ​កម្ម​នៃ​ឈ្មោះ​របស់​នី​តិ​វិ​ធីពិ​សេស​នា​នា។

​អ្ន​ក​រាយ​កា​រណ៍ពិ​សេស ​និងតំ​ណាងពិ​សេស​របស់​អគ្គ​លេខាធិ​ការ ​កន្លង​មក​មាន៖

​លោក​ស្រី ​រ៉ូ​ណា ស្មីត (Rhona Smith) (​ជន​ជា​តិ​អង់គ្លេស)​ (២០១៥-២០២១)
​លោក ​សុរិ​យា ​ស៊ូ​ប៊ែឌី (Surya Subedi) (​ជន​ជា​តិ នេ​ប៉ាល់) (២០០៨-២០១៥)
​លោក ​យ៉ាស់ហ៍ ហ្គាយ (Yash Ghai) (​ជន​ជា​តិ កេន​យ៉ា) (២០០៥-២០០៨)
​លោក​ស្រី ​ភី​ធឺ ឡឺ​ប្រេច (Peter Leuprecht) (​ជន​ជា​តិ ​អូទ្រីស) (២០០០-២០០៥)
​លោក​ស្រី ​ថូម​ម៉ាស់ ​ហាំ​ម៉ា​ប៊ឺក (Thomas Hammarberg) (​ជន​ជា​តិ ស៊ុយ​អែត) (១៩៩៦-២០០០)
​លោក ​ម៉ៃឃើល ឃឺ​ប៊ី (Michael Kirby) (​ជន​ជា​តិ ​អូ​ស្រ្តា​លី) (១៩៩៣-១៩៩៦)