ទីក្រុងហ្សឺណែវ៖ (ថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២) – ថ្ងៃនេះ ក្រុមអ្នកជំនាញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស បានរិះគន់ចំពោះការចាត់វិធានការឱ្យកម្មករកាស៊ីណូដែលបានធ្វើកូដកម្មនៅកម្ពុជា បន្តធ្វើចត្តាឡីស័កក្នុងក្របខណ្ឌការពារជំងឺកូវីដ-១៩ ដោយលើកឡើងថា អាជ្ញាធរមិនត្រូវយកវិធានការសុខភាពសាធារណៈ ជាសំអាងក្នុងការបង្រ្កាបលើសកម្មភាពឧស្សាហកម្មស្របច្បាប់ និងដោយសន្តិវិធីនោះទេ។
ក្រុមអ្នកជំនាញបានលើកឡើងថា “យើងឃើញមានភាពមិនស៊ីសង្វាក់គ្នាជារួម និងកង្វះតម្លាភាពក្នុងវិធានការ គ្រប់គ្រងជំងឺកូវីដ-១៩ របស់កម្ពុជា។” អ្នកជំនាញក៏បានបន្តថា “ក្នុងករណីនេះ អាជ្ញាធរហាក់ដូចជាប្រឹងប្រែងរារាំងសកម្មភាពការងារដោយសន្តិវិធី និងស្របច្បាប់ ដោយសំអាងលើវិធានការសុខភាពសាធារណៈ។ អាជ្ញាធរមិនគួរប្រើប្រាស់វិធានមួយសម្រាប់អនុវត្តជាមួយក្រុមកូដករ និងវិធានមួយទៀតសម្រាប់សាធារណៈជនទូទៅនោះទេ។”
ក្រុមអ្នកជំនាញឯករាជ្យដែលត្រូវបានតែងតាំងដោយក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភថា ជាងមួយ សប្តាហ៍បន្ទាប់ពីការបង្ខំឱ្យធ្វើតេស្តរកមេរោគកូវីដ-១៩ ក្រុមកូដកររាប់រយនាក់បានផ្ដល់ព័ត៌មានថាខ្លួននៅមិនទាន់ទទួលបានលទ្ធផលតេស្ត ឬភាពច្បាស់លាស់អំពីពេលវេលាដែលពួកគេនឹងត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យបញ្ចប់ចត្តាឡីស័កនោះទេ។
រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញបានចេញសេចក្ដីជូនដំណឹងនៅថ្ងៃទី ១៥ ខែកុម្ភៈ ណែនាំក្រុមកូដករឱ្យផ្លាស់ទៅធ្វើកូដកម្មនៅទីតាំងក្រៅទីប្រជុំជនទីក្រុងភ្នំពេញ ដែលឆ្ងាយពីការមើលឃើញ និងស្ដាប់ឮរបស់កាស៊ីណូណាហ្កាវើលដ៍។ ក្រុមអ្នកជំនាញបាននិយាយថា បទបញ្ជាចុងក្រោយនេះមិនស្របនឹងច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនោះទេ។
កូដកម្មដែលបានចាប់ផ្តើមតាំងពីថ្ងៃទី១៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ ត្រូវបានផ្អាក នៅដើមខែកុម្ភៈ ក្រោយពេលអាជ្ញាធរបានប្រកាសថាមានកូដករ ម្នាក់ត្រូវបានរកឃើញថាមានវិជ្ជមានកូវីដ-១៩ បើទោះបីជាបុគ្គលនោះមិនមានវត្តមាននៅទីតាំងធ្វើកូដកម្មប្រមាណពីរសប្តាហ៍មុនពេលដែលគាត់មានវិជ្ជមានកូវីដ-១៩ក៏ដោយ។
កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែកុម្ភៈ អាជ្ញាធរកម្ពុជាបានរារាំងក្រុមកូដកររាប់រយនាក់ មិនឱ្យធ្វើដំណើរទៅទីតាំងធ្វើកូដកម្ម ហើយបានបង្ខំឱ្យពួកគេឡើងលើរថយន្តក្រុង ដើម្បីយកទៅធ្វើតេស្តរកមេរោគកូវីដ-១៩ជាកំហិតនៅកន្លែងធ្វើតេស្តដែលត្រូវបានរៀបចំជាបណ្តោះអាសន្ន។ បច្ចុប្បន្ន កូដករជាច្រើននាក់ កំពុងរង់ចាំលទ្ធផលនៃការធ្វើតេស្តលើកទីពីរ ទោះបីបន្ទាប់ពីពួកគេទទួលបានលទ្ធផលអវិជ្ជមានពីការធ្វើតេស្តលើកទីមួយក៏ដោយ។ អាជ្ញាធរបានណែនាំថា សូម្បីអ្នកដែលទទួលលទ្ធផលអវិជ្ជមានពីតេស្ត PCR ក៏ដោយ ក៏ត្រូវតែនៅដាច់ដោយឡែករយៈពេលប្រាំពីរថ្ងៃទៀតដែរ។
ក្រុមអ្នកជំនាញក៏បានលើកឡើងដែរថា “វិធានការនេះ ជាការបញ្ចប់ភាពបន្តគ្នារបស់កូដកម្មនេះ ដែលត្រូវបានធ្វើឡើងដោយស្របច្បាប់។ អ្វីដែលគួរឲ្យព្រួយបារម្ភជាងនេះទៅទៀតនោះ គឺការផ្តល់លទ្ធផលតេស្តយឺតយ៉ាវ ហើយវិធីសាស្ត្រទូទៅទាំងនេះ បង្ហាញពីការអូសបន្លាយពេលវេលារបស់អាជ្ញាធរ ក្នុងគោលបំណងរារាំងសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគម ការបញ្ចេញមតិ និងការជួបប្រជុំ។”
នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ពិធីសារនៃការធ្វើតេស្តនាពេលបច្ចុប្បន្ន ជាទូទៅមិនទាមទារឱ្យមានការដាក់ខ្លួនដោយឡែកចំពោះអ្នកដែលទទួលបានលទ្ធផលអវិជ្ជមានពីការធ្វើតេស្តរកមេរោគកូវីដ-១៩នោះទេ។
ក្រុមអ្នកជំនាញ ក៏មានការបារម្ភចំពោះវិធានការរបស់អាជ្ញាធរ ដែលអាចនឹងមានការចាប់ខ្លួនបន្ថែមទៀត ក៏ដូចជាអំពើហិង្សាពីសំណាក់ប៉ូលីសលើក្រុមកម្មករផងដែរ។ យ៉ាងហោចណាស់ មានថ្នាក់ដឹកនាំ និងសកម្មជនសហជីពចំនួន ៣៥នាក់ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនគិតពីពេលកូដកម្មបានចាប់ផ្តើមកាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ ក្នុងគោលបំណងទាមទាររកដំណោះស្រាយ ចំពោះការបញ្ឈប់បុគ្គលិកកាស៊ីណូណាហ្កាវើលដ៍ ចំនួន ៣៦៥នាក់ ពីការងារដោយអយុត្តិធម៌ ។
មានមនុស្ស ៧នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ចាប់តាំងពីការចេញដីកាថ្មីៗរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ក្នុងចំណោមនោះ មានមនុស្ស ៣នាក់ កំពុងស្ថិតក្នុងការឃុំខ្លួនដោយរងការចោទប្រកាន់ពីបទ “រារាំងការអនុវត្តវិធានការទប់ស្កាត់កូវីដ-១៩” ហើយក្រៅពីនោះ គឺត្រូវបានដោះលែង។
ក្រុមអ្នកជំនាញបានបន្ថែមថា “ដោយយោងតាមព័ត៌មានដែលអាចជឿជាក់បាន គឺថាមានដីកាបង្គាប់ចាប់ខ្លួនតែពីរប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែមានមនុស្សរហូត ៧នាក់ត្រូវបានឃុំខ្លួនដោយមន្រ្តីប៉ូលីស ខណៈមានវីដេអូលេចឡើងបង្ហាញថាមានអ្នកដែលត្រូវបានឃុំខ្លួនម្នាក់ទទួលរងរបួសយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។”
ពួកគាត់បានបន្តថា រដ្ឋាភិបាលមានកាតព្វកិច្ចក្រោមសន្ធិសញ្ញា និងអនុសញ្ញាដែលបានផ្តល់សច្ចាប័នជាច្រើន ដើម្បីការពារសិទ្ធិមនុស្សរបស់ក្រុមកូដករ។ លើសពីនេះ កម្ពុជាមានកាតព្វកិច្ចគោរពសិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិ សេរីភាពក្នុងការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធី និងសិទ្ធិបង្កើត និងចូលរួមសហជីព ស្របតាមសេចក្តីប្រកាសសិទ្ធិមនុស្ស អាស៊ាន និងលិខិតូបករណ៍ពាក់ព័ន្ធនានា។
ក្រុមអ្នកជំនាញក៏បានលើកឡើងទៀតថា ”របៀបដែលអាជ្ញាធរបានដាក់កំហិតលើអ្នកធ្វើកូដកម្មស្របច្បាប់ និងដោយសន្តិវិធី ដោយផ្អែកលើការព្រួយបារម្ភអំពីសុខភាពសាធារណៈបែបនេះ គឺមិនសមហេតុផល មិនចាំបាច់ និងមិនសមាមាត្រក្នុងកាលៈទេសៈនេះទេ។ អាជ្ញាធរគួរតែចូលរួមក្នុងការសន្ទនាដោយសន្តិវិធី និងមានភាពអត់ធ្មត់ជាមួយក្រុមកូដករ ជាជាងការប្រើវិធានការធ្ងន់ធ្ងរទាំងនោះ"។
ចប់
* អ្នកជំនាញ៖ លោក Vitit Muntarbhorn អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តិពីស្ថានការណ៍សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា(Special Rapporteur on the situation of human rights in Cambodia), អ្នកស្រី Irene Khan អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីការលើកកម្ពស់ និងការការពារសិទ្ធិក្នុងការមានមតិ និងបញ្ចេញមតិ(Special Rapporteur on the promotion and protection of the right to freedom of opinion and expression), អ្នកស្រី Mary Lawlor អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីស្ថានភាពអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស (Special Rapporteur on the situation of human rights defenders) លោកវេជ្ជ. Tlaleng-Mofokeng, អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីសិទ្ធិទទួលបានសេវាសុខភាព (Special Rapporteur on the right to health) លោក Clément Nyaletsossi Voule, អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីសិទ្ធិសេរីភាពខាងការជួបប្រជុំ និងការបង្កើតសមាគម (Special Rapporteur on the Rights to Freedom of Peaceful Assembly and of Association)
អ្នករាយការណ៍ពិសេស គឺជាផ្នែកមួយដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជានីតិវិធីពិសេសរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស។ នីតិវិធីពិសេស ជាស្ថាប័នធំជាងគេរបស់អ្នកជំនាញឯករាជ្យនៅក្នុងប្រព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្សរបស់ អង្គការសហប្រជាជាតិ គឺជាឈ្មោះទូទៅនៃយន្តការស្វែងរកការពិត និងការត្រួតពិនិត្យឯករាជ្យរបស់ក្រុមប្រឹក្សា ដែលដោះស្រាយស្ថានភាពជាក់លាក់របស់ប្រទេសណាមួយ ឬបញ្ហាប្រធានបទនៅគ្រប់ផ្នែកនៃពិភពលោក។ អ្នកជំនាញ នៃនីតិវិធីពិសេសធ្វើការលើមូលដ្ឋានស្ម័គ្រចិត្ត។ ពួកគេមិនមែនជាបុគ្គលិករបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ហើយមិនទទួលបានប្រាក់បៀវត្សន៍សម្រាប់ការងាររបស់ពួកគេទេ។ ពួកគេជាអ្នកឯករាជ្យមកពីរដ្ឋាភិបាល ឬអង្គការណាមួយ ហើយធ្ចើការតាមសមត្ថភាពរៀងៗខ្លួនរបស់ពួកគេ។
សម្រាប់ព័ត៌មាន ឬស្នើការផ្សព្វផ្សាយបន្ថែម សូមទាក់ទង Amanda Fisher តាមរយៈលេខទូរសព្ទ +855 17 875 592 ឬតាមសារអេឡិចត្រូនិកៈ Fisher4@un.org ឬ Emily Walker (+41 22 917 4121 / emily.walker@un.org)
សម្រាប់ការស្នើការផ្សព្វផ្សាយស្តីពីអ្នកជំនាញឯករាជ្យនៃអង្គការសហប្រជាតិ សូមទាក់ទង Jeremy Laurence តាមរយៈទូរសព្ទ +41 22 917 7578 ឬតាមសារអេឡិចត្រូនិក jlaurence@ohchr.org
តាមដានព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធអ្នកជំនាញឯករាជ្យសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ នៅលើ Twitter@UN_SPExperts
តើអ្នកមានការព្រួយបារម្ភអំពីពិភពលោកដែលយើងកំពុងរស់នៅដែរទេ?
ដូច្នេះ ក្រោកឈរឡើងនៅថ្ងៃនេះ ដើម្បីសិទ្ធិរបស់យើង
#Standup4humanrights
ចូលទៅកាន់គេហទំព័រ http://www.standup4humanrights.org